Y DDRAIG
  • HAFAN
  • YR ADRAN
    • LANSIADAU'R DDRAIG
    • CYLCHLYTHYRAU
    • SEMINARAU
    • NOSON LLÊN A CHÂN
    • CWRS PRESWYL
  • Y CYLCHGRAWN | 2022
    • Cerddi | 2022 >
      • Hiraeth | Alŷs Medi Jones
      • Gwawr | Rhodri Lewis
      • Rhoi | Eurig Salisbury
      • Crwydro | Dylan Krieger, Celyn Harry ac Ela Edwards
      • Gofid | Dylan Krieger
      • Cawod | Celyn Harry
      • Mynydd Epynt | Fflur Davies
      • Salm 77:20 | Siân Lloyd Edwards
      • Diolch | Hywel Griffiths
    • Rhyddiaith | 2022 >
      • Tad-cu | Erin James
      • Canllaw i fyfyrwyr dros yr haf | Lowri Bebb
    • Sgyrsiau | 2022 >
      • Mererid Hopwood | Mali Sweet
      • Dyfan Lewis | Erin James
      • Gwion Hallam | Meilir Pryce Griffiths
      • Heledd Cynwal | Fflur Davies
  • PWY YW PWY | 2022
    • Pwy oedd pwy | 2021
    • Pwy oedd pwy | 2020
    • Pwy oedd pwy | 2019
    • Pwy oedd pwy | 2018
    • Pwy oedd pwy | 2017
    • Pwy oedd pwy | 2016
  • ÔL-RIFYNNAU
    • Y CYLCHGRAWN | 2021 >
      • Sgyrsiau | 2021 >
        • Angharad Tomos | Lleucu Non
        • Rhys Iorwerth | Lowri Bebb
        • Gareth Wyn Jones | Elain Gwynedd
        • Dylan Jones | Siôn Lloyd Edwards
      • Cerddi | 2021 >
        • Agoriad | Carwyn Eckley
        • Castell Caernarfon | Sabrina Fackler
        • Eira | Sabrina Fackler
        • Cerdd | Tomos Lynch
      • Rhyddiaith | 2021 >
        • 2020 | Lowri Bebb
        • Diwrnod yng Nghoed y Foel | Rob Dascalu
        • Postmon y Faenor | Liam Powell
        • Ymson 2020 | Elain Gwynedd
        • Dau ddarn o lên meicro | Sioned Bowen
    • Y CYLCHGRAWN | 2020 >
      • Sgyrsiau | 2020 >
        • Arfon Jones | Roger Stone
        • Geraint Lloyd | Ffion Williams
      • Cerddi | 2020 >
        • Gwyn | Alun Jones Williams
        • I Siôn ac Ela | Alun Jones Williams
        • Glas | Lowri Jones
        • Parliament Square | Eurig Salisbury
        • Prexit | Heledd Owen
        • Rhai Anadlau | Liam J Powell
        • Tri thriban | Lisa Hughes
        • Y Daith | Alaw Mair Jones
        • Yes Cymru | Alun Jones Williams
        • Carwriaeth | Beca Rees Jones
        • Nosi | Lleucu Bebb
        • Claf ym Mharis | Marged Elin Roberts
      • Rhyddiaith | 2020 >
        • Adolygiad: 'Byw yn fy Nghroen' | Manon Elin James
        • Dyfrig Roberts: ffug fywgraffiad | Sioned Bowen
        • Ystafell 63 | Manon Elin James
        • Cau | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2019 >
      • Sgyrsiau | 2019 >
        • Megan Elenid Lewis | Alaw Mair Jones
        • Leila Evans | Nia Ceris Lloyd
        • Siôn Jenkins | Elen Haf Roach
      • Cerddi | 2019 >
        • Ffiniau | Twm Ebbsworth
        • Dad-ddofi | Megan Elenid Lewis
        • Sara Jacob | Sioned Mair Bowen
        • Ton | Lisa Hughes
        • Ton | Alun Williams
        • Boddi | Cadi Dafydd
      • Rhyddiaith | 2019 >
        • Y Cwm | Sioned Mair Bowen
        • Sut i … | Gruffydd Rhys Davies
        • Y Fedal Gelf | Manon Wyn
        • Copr | Cadi Dafydd
        • Trysor | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2018 >
      • Sgyrsiau | 2018 >
        • Cadi Dafydd | Alun Jones Williams
        • Iestyn Tyne | Jac Lloyd Jones
        • Aneirin Karadog | Carys Jones
      • Cerddi | 2018 >
        • Long lost sister iaith | Rebecca Snell
        • Limrigau | Alun Jones Williams
        • Traddodiad | Iestyn Tyne
        • I Sioned, Anna a Ianto | Iestyn Tyne
        • Triban beddargraff | Alun Jones Williams
        • Lleisiau Cu Cwm Celyn | Jac Lloyd Jones
        • Chwilia | Iestyn Tyne
      • Rhyddiaith | 2018 >
        • 'The Power' | Awen Llŷr Evans
        • Llên meicro | Miriam Elin Jones
        • Ogof Arthur | Anna Wyn Jones
        • Tri llun y Fedal Gelf | Non Medi Jones
        • Nid Orennau yw'r Unig Ffrwyth | Nia Wyn Jones
        • Sut i ddechrau band | Gruffydd Davies
        • Sut des i i sgwennu hyn yn Gymraeg | Rebecca Snell
    • Y CYLCHGRAWN | 2017 >
      • Sgyrsiau | 2017 >
        • Ceri Wyn Jones | Ela Wyn James
        • Elinor Wyn Reynolds | Carys James
        • Siôn Pennar | Cadi Grug Lake
        • Hefin Robinson | Martha Grug Ifan
        • Caryl Lewis | Ianto Jones
        • Gary Pritchard | Manon Wyn Rowlands
      • Cerddi | 2017 >
        • Yr Arwr | Carwyn Eckley
        • Saith merch | Aled Evans
        • Technoleg | Carwyn Eckley
        • Ffiniau | Lois Llywelyn
        • Rŵan | Marged Gwenllian
        • Siomi Ffrind | Carwyn Eckley
        • Sylfeini | Marged Gwenllian
        • Geiriau ar Gerrig | Iestyn Tyne
        • Gymerwch chi Sigarét? | Mared Llywelyn
        • Coelcerth | Marged Tudur
        • Colli Ffydd | Mirain Ifan
        • ystamp.cymru | Eurig Salisbury
      • Rhyddiaith | 2017 >
        • Enwogrwydd | Marged Gwenllian
        • Ar gyfer heddiw'r bore | Iestyn Tyne
        • Ar lannau'r Fenai | Elan Lois
        • Normal a gwahanol | Arwel Rocet Jones
        • Luned a Dafi | Naomi Seren Nicholas
        • Natur | Lois Llywelyn
    • Y CYLCHGRAWN | 2016 >
      • Sgyrsiau | 2016 >
        • Gruffudd Antur | Lowri Dascalu
        • Siân Rees | Anest Haf Jones
        • Elis Dafydd | Iestyn Tyne
        • Anna Wyn Jones | Lois Evans
        • Gwennan Mair Jones | Anna Wyn Jones
        • Sonia Edwards | Elan Lois
      • Cerddi | 2016 >
        • Heb | Marged Gwenllian
        • Ffoadur | Iestyn Tyne
        • Y Dyn a'i Gwrw | Rhodri Siôn
        • C.Ff.I. Cymru | Endaf Griffiths
        • I Fardd Eiddigus | Eurig Salisbury
        • UMCA | Endaf Griffiths
        • Y Gynghanedd | Gruffudd Antur
        • Pam? | Marged Gwenllian
        • Croesi Traeth | Iestyn Tyne
        • Yr Hen Goleg | Rhodri Siôn
        • Cymro? | Sulwen Richards
        • T. Llew Jones | Endaf Griffiths
        • Ar Gastell Caernarfon | Rhodri Siôn
        • Y Telynor ar y Stryd | Rhodri Siôn
        • Yr Hen a'r Newydd | Iestyn Tyne
        • Sul y Cofio | Sulwen Richards
        • Cynefin | Carwyn Eckley
      • Rhyddiaith | 2016 >
        • Palu Tyllau | Miriam Elin Jones
        • Y Fedal Gelf | Iestyn Tyne
        • Lliw | Mared Elin Jones
        • Cefais Flodau Heddiw | Lliwen Glwys
        • Crydd Bow Street | Mared Elin Jones
        • Adolygiad: 'Y Bwthyn' | Anest Haf Jones

Angharad Tomos | Lleucu Non

Sgwrs â'r awdur Angharad Tomos am ei nofel ddiweddaraf, Y Castell Siwgr

​Lleucu Non


Stori Dorcas, Cymraes o Ddolgellau sy’n symud i Gastell Penrhyn i weithio fel morwyn ac Eboni, caethferch o Jamaica sy’n gweithio ar blanhigfa teulu’r Penrhyn, ydy Y Castell Siwgr.  Cafodd Angharad Tomos yr ysbardun wrth weld arddangosfa Manon Steffan Ros yng Nghastell Penrhyn am berthynas y teulu Pennant â chaethwasiaeth.  Mae Angharad Tomos wedi ysgrifennu sawl nofel hanesyddol, gan gynnwys Paent, Darn bach o bapur a Henriét y Syffrajet. Yn dilyn y trasiedïau hiliol a ddigwyddodd yn 2020 ac ymgyrchoedd #BywydauDuoBwys yn ffynnu, mae’r nofel hon yn un amserol ac mae hi wedi’i chyhoeddi mewn union bryd inni allu dysgu mwy am hiliaeth yng Nghymru.
 
Oedd y syniad am y stori wedi dod atoch yn syth yn ystod yr amgueddfa, ynteu syniad a oedd wedi adeiladu dros gyfnod o amser oedd hi?
Ar fy mhen fy hun yr euthum i'r arddangosfa, a ’dwi'n falch mai dyna wnes i o edrych yn ôl. Cafodd y fath argraff arna i, e.e. mynd i ystafell wag, a'r unig beth yno oedd soffa. Es at y soffa, yn yr hanner gwyll, ac arni roedd darn o ddefnydd efo gwniadwaith arno. Darllenais y geiriau, a dyma oedden nhw, ‘I do not wish the cattle or the Negroes to be overworked’, sef geiriau Richard Pennant, yr Arglwydd Penrhyn cyntaf. Aeth rhywbeth i lawr fy asgwrn cefn, achos yr hyn roedd o'n ei wneud oedd dangos ei fod yn meddwl am y caethweision ar yr yn lefel ag anifeiliaid, a dyna oedd yr holl drafferth efo pobl a gefnogai gaethwasiaeth. Fy ymateb cyntaf wedi gadael y lle oedd ‘Rhaid i bobl gael clywed am hyn’ a dyna pryd y penderfynais i y carwn sgwennu nofel – Gorffennaf 2018 oedd hi.

Pa fath o waith ymchwil roedd angen ichi ei wneud ar gyfer ysgrifennu’r nofel?  Faint o’r wybodaeth a gasgloch oedd yn newydd i chi? 
A deud y gwir, ddyliwn i ddim fod wedi cychwyn ar y nofel o edrych yn ôl! Wyddwn i fawr ddim am y G17-G18, wyddwn i fawr am Gastell Penrhyn a meddwl ’mod i'n gwybod rhywbeth am gaethwasiaeth oeddwn i. 
 
Yna, ym Mawrth 2019, es i'r Amgueddfa Lechi yn Llanberis, i glywed Chris Evans, awdur Slave Wales yn siarad am y diwydiant gwlân yng nghanolbarth Cymru. Yn Nolgellau a threfi eraill, roeddent yn nyddu Negro Cloth neu Welsh Flannel a hwnnw a ddefnyddid i ddilladu caethweision. Penderfynais y byddai dwy ferch yn fwy diddorol na'r Arglwydd Penrhyn, un yng Nghymru, ac un yn Jamaica. Dydych chi ddim yn meddwl fod gan y ddwy ddim yn gyffredin, a'r unig beth sydd yn eu cysylltu yw’r Arglwydd Penrhyn. Doeddwn i erioed wedi clywed am y diwydiant gwlân a'i gysylltiad ag India'r Gorllewin. Roedd yn rhaid imi wneud llawer o waith ymchwil i'r farchnad gaethwasiaeth hefyd gan na wyddwn nemor ddim am hynny – ac es i Amgueddfa Gaethwasiaeth Lerpwl. Lwc i mi wneud hynny yn 2019, cyn Covid.  
 
Roedd y rhan fwyaf o'r wybodaeth a gesglais yn newydd. Ches i ’rioed wers ar gwaethwasiaeth yn yr ysgol, nac ar hiliaeth ac mae hynny yn fwlch go fawr i geisio ei lenwi. Gwyddwn am y llongau a oedd yn mynd â phobl dduon o'r Affrica i America, ond nes i ddim meddwl sut roedd y bobl yn cael eu dal yn Affrica i ddechrau un. Mae meddwl amdanynt yn cael eu herwgipio yn frawychus. Ac unwaith roeddent yn gaethweision, roedd eu hamodau byw yn waeth na dim a ddychmygais. Does dim yn y llyfr dwi wedi ei ddychmygu o ran cosbi'r caethweision. Mae ffeithiau i gefnogi pob cosb. Nid oedd y wybodaeth yn hawdd i'w chanfod ar adegau. Wedi George Floyd roedd gwybodaeth yn llawer haws cael gafael arni, e.e. roedd modd imi wneud cwrs ar-lein am Gaethwasiaeth yn Jamaica. Peth arall y dysgais lawer amdano oedd y broses o wehyddu hefyd.
 
Yn amlwg, mae’r llyfr yn un dwys wrth inni weld sut mae Dorcas ac Eboni yn cael eu trin. Dychmygaf nad oedd yn hawdd ysgrifennu rhai o’r golygfeydd, felly oedd angen ichi ddatblygu dull newydd i ysgrifennu’r nofel hon?
Doedd o ddim yn hawdd darllen amdano, heb sôn am ei sgwennu. Ambell waith, byddwn yn digalonni, ond byddwn yn cofio am arddangosfa Manon Steffan, ac yn dweud ‘Rhaid i'r ffeithiau hyn gyrraedd pobl.’ Dyna oedd y symbyliad i ddal ati. Mae'n wir nad oes fawr o ddarnau hapus ynddo – ar wahân i fywyd Dorcas ar gychwyn y nofel. A deud y gwir, rhan Eboni nes i ei sgwennu gyntaf, a phenderfynais ei sgwennu yn y person cyntaf. Yn lle ein bod yn meddwl am gaethferch fel ‘yr arall’, ron i'n meddwl mai gwell fyddai ceisio fy rhoi fy hun yn ei sgidiau. Teimlwn nad fy lle i fel person gwyn oedd gwneud hynny, ond mentrais roi cynnig arni. Ond yr unig ffordd i'w wneud oedd ei wneud yn bytiog, fel darnau o ddyddiadur dychmygol. Fedr rhywun ddim cymryd mwy na hyn a hyn o erchyllder ar y tro, a rhyw led-gyfeirio at ddigwyddiadau mae Eboni weithiau. Mae eisiau cofio rhai pethau, ond bod yn ymwybodol ei fod yn arwain at boen. Efo Dorcas, fe'i sgwennais yn y 3ydd person mewn dull naturiolaidd. Drwy ei lleoli yn Nolgellau a'i galw yn Dorcas, ’dwi'n talu teyrnged i nofel Marion Eames, Y Stafell Ddirgel. Doeddwn i ddim wedi disgwyl i fywyd morwyn yn y Penrhyn fod yn un mor drist chwaith. Dim ond wrth wneud yr ymchwil y canfyddais nad oedd llawer o ferched Cymraeg yn cael eu cyflogi yn y Penrhyn, ac felly roedd Dorcas yn cael ei gwahanu oddi wrth ei theulu, ei hardal, ei hiaith a'i chrefydd.
 
Rydych chi wedi rhannu’r nofel rhwng y ddau brif gymeriad, a sylweddolais fod rhan Eboni mewn ffont cwbl wahanol i Dorcas a bod enwau i’w phenodau hi hefyd. Ai dull i wahaniaethu rhwng y ddwy oedd hyn?
Stori dwy ferch sydd yma, heb unrhyw gysylltiad ymddangosiadol – dyna pam mae'r ffont yn wahanol. Gall y darllenydd ddarllen rhan o'r ddwy stori bob yn ail os dymunant.
 
Stori Eboni sgwennais yn gyntaf, ac mae hon yn digwydd yn gynt yn gronolegol hefyd, ond penderfynais gychwyn efo'r cyfarwydd, a rhoi stori Dorcas yng Nghymru, wedyn y stori yn Jamaica. ’Dwi'n nodi hefyd na all dyddiadur Eboni fod yn un ‘go iawn.’ Dydi hi ddim yn berchen dim, yn cynnwys papur ac inc, a phetai ganddi'r deunyddiau angenrheidiol, fedrai hi ddim darllen na sgwennu.
 
Ar y pwynt hwn, falle y dylwn sôn am y gwahaniaeth rhwng Dorcas a'i chyfnither, Cadi, y ddwy yn forynion.  Dim ond wrth sgwennu'r nofel y daeth y gwahaniaeth rhwng y ddwy mor amlwg. Dim ond eglwyswyr fyddai'r Arglwydd Penrhyn wedi eu cyflogi, felly rhaid i deulu Cadi fod yn Eglwyswyr ffyddlon, tra bo Dorcas yn Fethodist. Ond gan fod Dorcas yn mynychu Ysgol Sul, mae’n gallu darllen a sgwennu. Fel un fyddai’n mynychu Seiat, byddai'n gyfarwydd efo trafod pregeth, rhywbeth na fyddai pobl yr Eglwys yn ei wneud. Gwelwn felly fod gan grefydd, neu enwadaeth, rôl yn ffurfio eu cymeriadau. Tra bo Cadi yn derbyn y drefn yn ddigwestiwn ac yn mynd ymlaen â'i gwaith, mae natur Dorcas yn un fwy ymchwilgar, ac mae eisiau herio'r drefn a'i chwestiynu. Hefyd mae natur dosbarth yn thema amlwg yn y gwaith; mae Dorcas yn dyfalu beth mae teulu'r Lord yn ei wneud drwy'r dydd.
 
Credaf fod y nofel yma’n mynd i fod yn ddefnyddiol, fel gweddill eich llyfrau hanesyddol, i waith dysgu.  Yn sicr dylai athrawon gyfeirio atynt mewn ysgolion. Oedd llyfrau penodol am hiliaeth a oedd yn ddefnyddiol i chi wrth ysgrifennu?
Gwaith ffeithiol oedd llawer o’r deunydd cefndir a ddarllenais, ond cefais gyfle i ddarllen mwy nag un nofel. ’Dwi fy hun wedi bod yn euog o beidio darllen llawer am hiliaeth, ond mae yna nofelau da. Fy ofn i wrth sgwennu'r nofel ar y cychwyn oedd ei fod yn gyfnod pell yn ôl, ac ro’n i’n amau pwy fyddai’n darllen y nofel. Yna, llofruddiwyd George Floyd – a newidiodd popeth.
 
’Dwi’n ceisio darllen mwy yn awr. Un llyfr da yw Noughts and Crosses gan Malorie Blackman, un arall yw Blonde Roots gan Bernardine Evaristo, neu i oedran iau, Windrush Child gan Benjamin Zephaniah.
 
Ac i orffen, hoffwn ofyn a oes unrhyw waith newydd ar y gorwel?
Oes, nofel yn nes at adre; nofel am fardd a Sosialydd o Ddyffryn Nantlle, Silyn, a'i wraig, Mary. ’Dwi'n credu mai Arlwy'r Sêr fydd ei theitl. Bydd eleni yn dathlu 150 mlwyddiant ei eni.
Rhys iorwerth | Lowri bebb
Gareth wyn jones | elain gwynedd
dylan jones | siôn lloyd edwards
Powered by Create your own unique website with customizable templates.
  • HAFAN
  • YR ADRAN
    • LANSIADAU'R DDRAIG
    • CYLCHLYTHYRAU
    • SEMINARAU
    • NOSON LLÊN A CHÂN
    • CWRS PRESWYL
  • Y CYLCHGRAWN | 2022
    • Cerddi | 2022 >
      • Hiraeth | Alŷs Medi Jones
      • Gwawr | Rhodri Lewis
      • Rhoi | Eurig Salisbury
      • Crwydro | Dylan Krieger, Celyn Harry ac Ela Edwards
      • Gofid | Dylan Krieger
      • Cawod | Celyn Harry
      • Mynydd Epynt | Fflur Davies
      • Salm 77:20 | Siân Lloyd Edwards
      • Diolch | Hywel Griffiths
    • Rhyddiaith | 2022 >
      • Tad-cu | Erin James
      • Canllaw i fyfyrwyr dros yr haf | Lowri Bebb
    • Sgyrsiau | 2022 >
      • Mererid Hopwood | Mali Sweet
      • Dyfan Lewis | Erin James
      • Gwion Hallam | Meilir Pryce Griffiths
      • Heledd Cynwal | Fflur Davies
  • PWY YW PWY | 2022
    • Pwy oedd pwy | 2021
    • Pwy oedd pwy | 2020
    • Pwy oedd pwy | 2019
    • Pwy oedd pwy | 2018
    • Pwy oedd pwy | 2017
    • Pwy oedd pwy | 2016
  • ÔL-RIFYNNAU
    • Y CYLCHGRAWN | 2021 >
      • Sgyrsiau | 2021 >
        • Angharad Tomos | Lleucu Non
        • Rhys Iorwerth | Lowri Bebb
        • Gareth Wyn Jones | Elain Gwynedd
        • Dylan Jones | Siôn Lloyd Edwards
      • Cerddi | 2021 >
        • Agoriad | Carwyn Eckley
        • Castell Caernarfon | Sabrina Fackler
        • Eira | Sabrina Fackler
        • Cerdd | Tomos Lynch
      • Rhyddiaith | 2021 >
        • 2020 | Lowri Bebb
        • Diwrnod yng Nghoed y Foel | Rob Dascalu
        • Postmon y Faenor | Liam Powell
        • Ymson 2020 | Elain Gwynedd
        • Dau ddarn o lên meicro | Sioned Bowen
    • Y CYLCHGRAWN | 2020 >
      • Sgyrsiau | 2020 >
        • Arfon Jones | Roger Stone
        • Geraint Lloyd | Ffion Williams
      • Cerddi | 2020 >
        • Gwyn | Alun Jones Williams
        • I Siôn ac Ela | Alun Jones Williams
        • Glas | Lowri Jones
        • Parliament Square | Eurig Salisbury
        • Prexit | Heledd Owen
        • Rhai Anadlau | Liam J Powell
        • Tri thriban | Lisa Hughes
        • Y Daith | Alaw Mair Jones
        • Yes Cymru | Alun Jones Williams
        • Carwriaeth | Beca Rees Jones
        • Nosi | Lleucu Bebb
        • Claf ym Mharis | Marged Elin Roberts
      • Rhyddiaith | 2020 >
        • Adolygiad: 'Byw yn fy Nghroen' | Manon Elin James
        • Dyfrig Roberts: ffug fywgraffiad | Sioned Bowen
        • Ystafell 63 | Manon Elin James
        • Cau | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2019 >
      • Sgyrsiau | 2019 >
        • Megan Elenid Lewis | Alaw Mair Jones
        • Leila Evans | Nia Ceris Lloyd
        • Siôn Jenkins | Elen Haf Roach
      • Cerddi | 2019 >
        • Ffiniau | Twm Ebbsworth
        • Dad-ddofi | Megan Elenid Lewis
        • Sara Jacob | Sioned Mair Bowen
        • Ton | Lisa Hughes
        • Ton | Alun Williams
        • Boddi | Cadi Dafydd
      • Rhyddiaith | 2019 >
        • Y Cwm | Sioned Mair Bowen
        • Sut i … | Gruffydd Rhys Davies
        • Y Fedal Gelf | Manon Wyn
        • Copr | Cadi Dafydd
        • Trysor | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2018 >
      • Sgyrsiau | 2018 >
        • Cadi Dafydd | Alun Jones Williams
        • Iestyn Tyne | Jac Lloyd Jones
        • Aneirin Karadog | Carys Jones
      • Cerddi | 2018 >
        • Long lost sister iaith | Rebecca Snell
        • Limrigau | Alun Jones Williams
        • Traddodiad | Iestyn Tyne
        • I Sioned, Anna a Ianto | Iestyn Tyne
        • Triban beddargraff | Alun Jones Williams
        • Lleisiau Cu Cwm Celyn | Jac Lloyd Jones
        • Chwilia | Iestyn Tyne
      • Rhyddiaith | 2018 >
        • 'The Power' | Awen Llŷr Evans
        • Llên meicro | Miriam Elin Jones
        • Ogof Arthur | Anna Wyn Jones
        • Tri llun y Fedal Gelf | Non Medi Jones
        • Nid Orennau yw'r Unig Ffrwyth | Nia Wyn Jones
        • Sut i ddechrau band | Gruffydd Davies
        • Sut des i i sgwennu hyn yn Gymraeg | Rebecca Snell
    • Y CYLCHGRAWN | 2017 >
      • Sgyrsiau | 2017 >
        • Ceri Wyn Jones | Ela Wyn James
        • Elinor Wyn Reynolds | Carys James
        • Siôn Pennar | Cadi Grug Lake
        • Hefin Robinson | Martha Grug Ifan
        • Caryl Lewis | Ianto Jones
        • Gary Pritchard | Manon Wyn Rowlands
      • Cerddi | 2017 >
        • Yr Arwr | Carwyn Eckley
        • Saith merch | Aled Evans
        • Technoleg | Carwyn Eckley
        • Ffiniau | Lois Llywelyn
        • Rŵan | Marged Gwenllian
        • Siomi Ffrind | Carwyn Eckley
        • Sylfeini | Marged Gwenllian
        • Geiriau ar Gerrig | Iestyn Tyne
        • Gymerwch chi Sigarét? | Mared Llywelyn
        • Coelcerth | Marged Tudur
        • Colli Ffydd | Mirain Ifan
        • ystamp.cymru | Eurig Salisbury
      • Rhyddiaith | 2017 >
        • Enwogrwydd | Marged Gwenllian
        • Ar gyfer heddiw'r bore | Iestyn Tyne
        • Ar lannau'r Fenai | Elan Lois
        • Normal a gwahanol | Arwel Rocet Jones
        • Luned a Dafi | Naomi Seren Nicholas
        • Natur | Lois Llywelyn
    • Y CYLCHGRAWN | 2016 >
      • Sgyrsiau | 2016 >
        • Gruffudd Antur | Lowri Dascalu
        • Siân Rees | Anest Haf Jones
        • Elis Dafydd | Iestyn Tyne
        • Anna Wyn Jones | Lois Evans
        • Gwennan Mair Jones | Anna Wyn Jones
        • Sonia Edwards | Elan Lois
      • Cerddi | 2016 >
        • Heb | Marged Gwenllian
        • Ffoadur | Iestyn Tyne
        • Y Dyn a'i Gwrw | Rhodri Siôn
        • C.Ff.I. Cymru | Endaf Griffiths
        • I Fardd Eiddigus | Eurig Salisbury
        • UMCA | Endaf Griffiths
        • Y Gynghanedd | Gruffudd Antur
        • Pam? | Marged Gwenllian
        • Croesi Traeth | Iestyn Tyne
        • Yr Hen Goleg | Rhodri Siôn
        • Cymro? | Sulwen Richards
        • T. Llew Jones | Endaf Griffiths
        • Ar Gastell Caernarfon | Rhodri Siôn
        • Y Telynor ar y Stryd | Rhodri Siôn
        • Yr Hen a'r Newydd | Iestyn Tyne
        • Sul y Cofio | Sulwen Richards
        • Cynefin | Carwyn Eckley
      • Rhyddiaith | 2016 >
        • Palu Tyllau | Miriam Elin Jones
        • Y Fedal Gelf | Iestyn Tyne
        • Lliw | Mared Elin Jones
        • Cefais Flodau Heddiw | Lliwen Glwys
        • Crydd Bow Street | Mared Elin Jones
        • Adolygiad: 'Y Bwthyn' | Anest Haf Jones