Y DDRAIG
  • HAFAN
  • YR ADRAN
    • LANSIADAU'R DDRAIG
    • CYLCHLYTHYRAU
    • SEMINARAU
    • NOSON LLÊN A CHÂN
    • CWRS PRESWYL
  • Y CYLCHGRAWN | 2022
    • Cerddi | 2022 >
      • Hiraeth | Alŷs Medi Jones
      • Gwawr | Rhodri Lewis
      • Rhoi | Eurig Salisbury
      • Crwydro | Dylan Krieger, Celyn Harry ac Ela Edwards
      • Gofid | Dylan Krieger
      • Cawod | Celyn Harry
      • Mynydd Epynt | Fflur Davies
      • Salm 77:20 | Siân Lloyd Edwards
      • Diolch | Hywel Griffiths
    • Rhyddiaith | 2022 >
      • Tad-cu | Erin James
      • Canllaw i fyfyrwyr dros yr haf | Lowri Bebb
    • Sgyrsiau | 2022 >
      • Mererid Hopwood | Mali Sweet
      • Dyfan Lewis | Erin James
      • Gwion Hallam | Meilir Pryce Griffiths
      • Heledd Cynwal | Fflur Davies
  • PWY YW PWY | 2022
    • Pwy oedd pwy | 2021
    • Pwy oedd pwy | 2020
    • Pwy oedd pwy | 2019
    • Pwy oedd pwy | 2018
    • Pwy oedd pwy | 2017
    • Pwy oedd pwy | 2016
  • ÔL-RIFYNNAU
    • Y CYLCHGRAWN | 2021 >
      • Sgyrsiau | 2021 >
        • Angharad Tomos | Lleucu Non
        • Rhys Iorwerth | Lowri Bebb
        • Gareth Wyn Jones | Elain Gwynedd
        • Dylan Jones | Siôn Lloyd Edwards
      • Cerddi | 2021 >
        • Agoriad | Carwyn Eckley
        • Castell Caernarfon | Sabrina Fackler
        • Eira | Sabrina Fackler
        • Cerdd | Tomos Lynch
      • Rhyddiaith | 2021 >
        • 2020 | Lowri Bebb
        • Diwrnod yng Nghoed y Foel | Rob Dascalu
        • Postmon y Faenor | Liam Powell
        • Ymson 2020 | Elain Gwynedd
        • Dau ddarn o lên meicro | Sioned Bowen
    • Y CYLCHGRAWN | 2020 >
      • Sgyrsiau | 2020 >
        • Arfon Jones | Roger Stone
        • Geraint Lloyd | Ffion Williams
      • Cerddi | 2020 >
        • Gwyn | Alun Jones Williams
        • I Siôn ac Ela | Alun Jones Williams
        • Glas | Lowri Jones
        • Parliament Square | Eurig Salisbury
        • Prexit | Heledd Owen
        • Rhai Anadlau | Liam J Powell
        • Tri thriban | Lisa Hughes
        • Y Daith | Alaw Mair Jones
        • Yes Cymru | Alun Jones Williams
        • Carwriaeth | Beca Rees Jones
        • Nosi | Lleucu Bebb
        • Claf ym Mharis | Marged Elin Roberts
      • Rhyddiaith | 2020 >
        • Adolygiad: 'Byw yn fy Nghroen' | Manon Elin James
        • Dyfrig Roberts: ffug fywgraffiad | Sioned Bowen
        • Ystafell 63 | Manon Elin James
        • Cau | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2019 >
      • Sgyrsiau | 2019 >
        • Megan Elenid Lewis | Alaw Mair Jones
        • Leila Evans | Nia Ceris Lloyd
        • Siôn Jenkins | Elen Haf Roach
      • Cerddi | 2019 >
        • Ffiniau | Twm Ebbsworth
        • Dad-ddofi | Megan Elenid Lewis
        • Sara Jacob | Sioned Mair Bowen
        • Ton | Lisa Hughes
        • Ton | Alun Williams
        • Boddi | Cadi Dafydd
      • Rhyddiaith | 2019 >
        • Y Cwm | Sioned Mair Bowen
        • Sut i … | Gruffydd Rhys Davies
        • Y Fedal Gelf | Manon Wyn
        • Copr | Cadi Dafydd
        • Trysor | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2018 >
      • Sgyrsiau | 2018 >
        • Cadi Dafydd | Alun Jones Williams
        • Iestyn Tyne | Jac Lloyd Jones
        • Aneirin Karadog | Carys Jones
      • Cerddi | 2018 >
        • Long lost sister iaith | Rebecca Snell
        • Limrigau | Alun Jones Williams
        • Traddodiad | Iestyn Tyne
        • I Sioned, Anna a Ianto | Iestyn Tyne
        • Triban beddargraff | Alun Jones Williams
        • Lleisiau Cu Cwm Celyn | Jac Lloyd Jones
        • Chwilia | Iestyn Tyne
      • Rhyddiaith | 2018 >
        • 'The Power' | Awen Llŷr Evans
        • Llên meicro | Miriam Elin Jones
        • Ogof Arthur | Anna Wyn Jones
        • Tri llun y Fedal Gelf | Non Medi Jones
        • Nid Orennau yw'r Unig Ffrwyth | Nia Wyn Jones
        • Sut i ddechrau band | Gruffydd Davies
        • Sut des i i sgwennu hyn yn Gymraeg | Rebecca Snell
    • Y CYLCHGRAWN | 2017 >
      • Sgyrsiau | 2017 >
        • Ceri Wyn Jones | Ela Wyn James
        • Elinor Wyn Reynolds | Carys James
        • Siôn Pennar | Cadi Grug Lake
        • Hefin Robinson | Martha Grug Ifan
        • Caryl Lewis | Ianto Jones
        • Gary Pritchard | Manon Wyn Rowlands
      • Cerddi | 2017 >
        • Yr Arwr | Carwyn Eckley
        • Saith merch | Aled Evans
        • Technoleg | Carwyn Eckley
        • Ffiniau | Lois Llywelyn
        • Rŵan | Marged Gwenllian
        • Siomi Ffrind | Carwyn Eckley
        • Sylfeini | Marged Gwenllian
        • Geiriau ar Gerrig | Iestyn Tyne
        • Gymerwch chi Sigarét? | Mared Llywelyn
        • Coelcerth | Marged Tudur
        • Colli Ffydd | Mirain Ifan
        • ystamp.cymru | Eurig Salisbury
      • Rhyddiaith | 2017 >
        • Enwogrwydd | Marged Gwenllian
        • Ar gyfer heddiw'r bore | Iestyn Tyne
        • Ar lannau'r Fenai | Elan Lois
        • Normal a gwahanol | Arwel Rocet Jones
        • Luned a Dafi | Naomi Seren Nicholas
        • Natur | Lois Llywelyn
    • Y CYLCHGRAWN | 2016 >
      • Sgyrsiau | 2016 >
        • Gruffudd Antur | Lowri Dascalu
        • Siân Rees | Anest Haf Jones
        • Elis Dafydd | Iestyn Tyne
        • Anna Wyn Jones | Lois Evans
        • Gwennan Mair Jones | Anna Wyn Jones
        • Sonia Edwards | Elan Lois
      • Cerddi | 2016 >
        • Heb | Marged Gwenllian
        • Ffoadur | Iestyn Tyne
        • Y Dyn a'i Gwrw | Rhodri Siôn
        • C.Ff.I. Cymru | Endaf Griffiths
        • I Fardd Eiddigus | Eurig Salisbury
        • UMCA | Endaf Griffiths
        • Y Gynghanedd | Gruffudd Antur
        • Pam? | Marged Gwenllian
        • Croesi Traeth | Iestyn Tyne
        • Yr Hen Goleg | Rhodri Siôn
        • Cymro? | Sulwen Richards
        • T. Llew Jones | Endaf Griffiths
        • Ar Gastell Caernarfon | Rhodri Siôn
        • Y Telynor ar y Stryd | Rhodri Siôn
        • Yr Hen a'r Newydd | Iestyn Tyne
        • Sul y Cofio | Sulwen Richards
        • Cynefin | Carwyn Eckley
      • Rhyddiaith | 2016 >
        • Palu Tyllau | Miriam Elin Jones
        • Y Fedal Gelf | Iestyn Tyne
        • Lliw | Mared Elin Jones
        • Cefais Flodau Heddiw | Lliwen Glwys
        • Crydd Bow Street | Mared Elin Jones
        • Adolygiad: 'Y Bwthyn' | Anest Haf Jones

Copr | Cadi Dafydd

Copr

Cadi Dafydd


Eistedda’r ferch â’r gwallt enfys yng nghanol y criw, ei chwerthin heintus yn wenwyn ac yn falm yr un pryd. Mae holl liwiau’r enfys yn ei gwallt, ac yn ei gwên. Mae’r glas yn llifo i’r piws sy’n llifo i’r pinc, yn un gymysgfa hardd, ddryslyd. Adlewyrcha’r lliwiau o’i hamgylch, a phaentio’r byd o’i chwmpas yn llachar, hapus. Yr un fath â hi. Tybia’r byd fod y ferch hon yn lliwiau o hyd, tybiant mai hi yw’r seren ddisgleiriaf, ei bod hi’n haul o hyd. Ond, o dan donnau artiffisial y cydynnau amryliw mae’r copr. Pan ymwthia gwallt newydd o’i wraidd a’r brown diflas yn codi’i ben eto, rhuthra’r ferch i’w guddio. Ni ŵyr y byd am y copr, y copr sy’n llechu y tu mewn iddi, na ddaw i’r golwg ond pan lifa’r lliwiau yn un pwll ar y llawr.
 
Af eto i Fynydd Parys. Af yno undydd haf, pan fyddaf yn rhydd o gaethiwed fy nghae sgwâr ar ward o chwech. Pan af yno mi welaf y ferch fu yno gyda mi, un tro. Cofiaf ei gwên, a minnau’n cael fy hudo i gopa’r Mynydd ar ei hôl. Dilynais y ferch â’r gwefusau coch. Dilynais hi, y gwynt yn ei gwallt yn creu llinyn i mi i’w ddilyn. Mi ddilynaf ei gwallt eto, a gobeithio cael teimlo cynhesrwydd ei llaw yn f’un i, wrth iddi fy llusgo tua’r gloddfa. Gallaf ei gweld hi’n fy hebrwng i orwedd gyda hi yn y grug, lle nad oedd neb ond ni. Heddiw, wrth orwedd ar wely caled dan oleuadau gwyn gwneud, gwelaf ferch gwefusau coch yn dyfod tuag ataf. Cymer fy llaw, a’m hebrwng i ffwrdd.
 
Gwifren yn mynd mewn, gwifren yn dod allan. Gwifrau’n croesi ei gilydd fel un cawlach blêr, a chdithau’n ddim ond pum pwys mewn bocs gwydr. Mae dy gorff brau yn gwegian wrth i’r peiriant gynorthwyo dy anadlu. Dyheaf am gael dy gyffwrdd, am ddal yn dy gorff pum niwrnod oed a throsglwyddo mymryn o’m gwres i ti. Ti’n beth bach del, cofia. Mae fy nwylo’n ysu am gael dal yn dy rai di, a theimlo dy fysedd bach yn gafael yn dynn amdanaf. Dwi eisiau gwrando arnat yn crio tan oriau mân y bore, oherwydd dyna beth mae mam i fod i’w wneud. Ond, yn hytrach, eisteddaf yn fud, yn gwylio nyrsys mewn dilladau pob lliw yn addasu dy wifrau copr.
 
Disgynnodd John i lawr ochrau’r chwarel gopr, i ffwrdd rhag golau dydd, wedi’i gau yno am y diwrnod i wneud ei waith yn tyllu’r graig. Ni feddyliodd mai dyma’r tro olaf y byddai’n gweld golau dydd. Dim mwy o deimlo’r haul yn boeth ar ei wâr, dim llygedyn arall o olau. Dim byd. Dim ond pydew, a thywyllwch, a llwch. Y llwch melltigedig sy’n ei gwneud hi mor anodd anadlu, yn creithio’r ysgyfaint. A’r tamprwydd, yn oeri y tu mewn iddo. Ac i’r dim byd hynny, sydd byth yn ddim byd mewn gwirionedd, y daeth John i ddiwedd ei oes.
 
Gwêl Deio'r tyrrau concrid yn esgyn o’r ddaear, a’r mwg fel rhaeadr yn tasgu ohonynt yn pardduo’r wybren. Try’r awyr a oedd gynt yn balet o liwiau’r machlud yn gymysgedd o ddu myglyd, y pinc tyner a lifai i’r môr y tu hwnt i weithiau copr Abertawe yn anoddach i’w weld o beth dipyn. Saif Deio a gwylio’r mwg yn cilio tra bod y machlud yn parhau i waedu, a chysgodion diwydiannol y dur yn flaenlun i’r harddwch y tu cefn iddo. Estynna am ei ffôn a thynnu llun. Er gwaethaf hagrwch y diwydiant, fe gaiff o leiaf ddeugain ‘like’ ar Instagram am y llun. Roedd yn ddigon i Deio ddiolch am yr hyllbethau.
y fedal gelf | manon wyn
trysor | twm ebbsworth
mwy o ryddiaith
Powered by Create your own unique website with customizable templates.
  • HAFAN
  • YR ADRAN
    • LANSIADAU'R DDRAIG
    • CYLCHLYTHYRAU
    • SEMINARAU
    • NOSON LLÊN A CHÂN
    • CWRS PRESWYL
  • Y CYLCHGRAWN | 2022
    • Cerddi | 2022 >
      • Hiraeth | Alŷs Medi Jones
      • Gwawr | Rhodri Lewis
      • Rhoi | Eurig Salisbury
      • Crwydro | Dylan Krieger, Celyn Harry ac Ela Edwards
      • Gofid | Dylan Krieger
      • Cawod | Celyn Harry
      • Mynydd Epynt | Fflur Davies
      • Salm 77:20 | Siân Lloyd Edwards
      • Diolch | Hywel Griffiths
    • Rhyddiaith | 2022 >
      • Tad-cu | Erin James
      • Canllaw i fyfyrwyr dros yr haf | Lowri Bebb
    • Sgyrsiau | 2022 >
      • Mererid Hopwood | Mali Sweet
      • Dyfan Lewis | Erin James
      • Gwion Hallam | Meilir Pryce Griffiths
      • Heledd Cynwal | Fflur Davies
  • PWY YW PWY | 2022
    • Pwy oedd pwy | 2021
    • Pwy oedd pwy | 2020
    • Pwy oedd pwy | 2019
    • Pwy oedd pwy | 2018
    • Pwy oedd pwy | 2017
    • Pwy oedd pwy | 2016
  • ÔL-RIFYNNAU
    • Y CYLCHGRAWN | 2021 >
      • Sgyrsiau | 2021 >
        • Angharad Tomos | Lleucu Non
        • Rhys Iorwerth | Lowri Bebb
        • Gareth Wyn Jones | Elain Gwynedd
        • Dylan Jones | Siôn Lloyd Edwards
      • Cerddi | 2021 >
        • Agoriad | Carwyn Eckley
        • Castell Caernarfon | Sabrina Fackler
        • Eira | Sabrina Fackler
        • Cerdd | Tomos Lynch
      • Rhyddiaith | 2021 >
        • 2020 | Lowri Bebb
        • Diwrnod yng Nghoed y Foel | Rob Dascalu
        • Postmon y Faenor | Liam Powell
        • Ymson 2020 | Elain Gwynedd
        • Dau ddarn o lên meicro | Sioned Bowen
    • Y CYLCHGRAWN | 2020 >
      • Sgyrsiau | 2020 >
        • Arfon Jones | Roger Stone
        • Geraint Lloyd | Ffion Williams
      • Cerddi | 2020 >
        • Gwyn | Alun Jones Williams
        • I Siôn ac Ela | Alun Jones Williams
        • Glas | Lowri Jones
        • Parliament Square | Eurig Salisbury
        • Prexit | Heledd Owen
        • Rhai Anadlau | Liam J Powell
        • Tri thriban | Lisa Hughes
        • Y Daith | Alaw Mair Jones
        • Yes Cymru | Alun Jones Williams
        • Carwriaeth | Beca Rees Jones
        • Nosi | Lleucu Bebb
        • Claf ym Mharis | Marged Elin Roberts
      • Rhyddiaith | 2020 >
        • Adolygiad: 'Byw yn fy Nghroen' | Manon Elin James
        • Dyfrig Roberts: ffug fywgraffiad | Sioned Bowen
        • Ystafell 63 | Manon Elin James
        • Cau | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2019 >
      • Sgyrsiau | 2019 >
        • Megan Elenid Lewis | Alaw Mair Jones
        • Leila Evans | Nia Ceris Lloyd
        • Siôn Jenkins | Elen Haf Roach
      • Cerddi | 2019 >
        • Ffiniau | Twm Ebbsworth
        • Dad-ddofi | Megan Elenid Lewis
        • Sara Jacob | Sioned Mair Bowen
        • Ton | Lisa Hughes
        • Ton | Alun Williams
        • Boddi | Cadi Dafydd
      • Rhyddiaith | 2019 >
        • Y Cwm | Sioned Mair Bowen
        • Sut i … | Gruffydd Rhys Davies
        • Y Fedal Gelf | Manon Wyn
        • Copr | Cadi Dafydd
        • Trysor | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2018 >
      • Sgyrsiau | 2018 >
        • Cadi Dafydd | Alun Jones Williams
        • Iestyn Tyne | Jac Lloyd Jones
        • Aneirin Karadog | Carys Jones
      • Cerddi | 2018 >
        • Long lost sister iaith | Rebecca Snell
        • Limrigau | Alun Jones Williams
        • Traddodiad | Iestyn Tyne
        • I Sioned, Anna a Ianto | Iestyn Tyne
        • Triban beddargraff | Alun Jones Williams
        • Lleisiau Cu Cwm Celyn | Jac Lloyd Jones
        • Chwilia | Iestyn Tyne
      • Rhyddiaith | 2018 >
        • 'The Power' | Awen Llŷr Evans
        • Llên meicro | Miriam Elin Jones
        • Ogof Arthur | Anna Wyn Jones
        • Tri llun y Fedal Gelf | Non Medi Jones
        • Nid Orennau yw'r Unig Ffrwyth | Nia Wyn Jones
        • Sut i ddechrau band | Gruffydd Davies
        • Sut des i i sgwennu hyn yn Gymraeg | Rebecca Snell
    • Y CYLCHGRAWN | 2017 >
      • Sgyrsiau | 2017 >
        • Ceri Wyn Jones | Ela Wyn James
        • Elinor Wyn Reynolds | Carys James
        • Siôn Pennar | Cadi Grug Lake
        • Hefin Robinson | Martha Grug Ifan
        • Caryl Lewis | Ianto Jones
        • Gary Pritchard | Manon Wyn Rowlands
      • Cerddi | 2017 >
        • Yr Arwr | Carwyn Eckley
        • Saith merch | Aled Evans
        • Technoleg | Carwyn Eckley
        • Ffiniau | Lois Llywelyn
        • Rŵan | Marged Gwenllian
        • Siomi Ffrind | Carwyn Eckley
        • Sylfeini | Marged Gwenllian
        • Geiriau ar Gerrig | Iestyn Tyne
        • Gymerwch chi Sigarét? | Mared Llywelyn
        • Coelcerth | Marged Tudur
        • Colli Ffydd | Mirain Ifan
        • ystamp.cymru | Eurig Salisbury
      • Rhyddiaith | 2017 >
        • Enwogrwydd | Marged Gwenllian
        • Ar gyfer heddiw'r bore | Iestyn Tyne
        • Ar lannau'r Fenai | Elan Lois
        • Normal a gwahanol | Arwel Rocet Jones
        • Luned a Dafi | Naomi Seren Nicholas
        • Natur | Lois Llywelyn
    • Y CYLCHGRAWN | 2016 >
      • Sgyrsiau | 2016 >
        • Gruffudd Antur | Lowri Dascalu
        • Siân Rees | Anest Haf Jones
        • Elis Dafydd | Iestyn Tyne
        • Anna Wyn Jones | Lois Evans
        • Gwennan Mair Jones | Anna Wyn Jones
        • Sonia Edwards | Elan Lois
      • Cerddi | 2016 >
        • Heb | Marged Gwenllian
        • Ffoadur | Iestyn Tyne
        • Y Dyn a'i Gwrw | Rhodri Siôn
        • C.Ff.I. Cymru | Endaf Griffiths
        • I Fardd Eiddigus | Eurig Salisbury
        • UMCA | Endaf Griffiths
        • Y Gynghanedd | Gruffudd Antur
        • Pam? | Marged Gwenllian
        • Croesi Traeth | Iestyn Tyne
        • Yr Hen Goleg | Rhodri Siôn
        • Cymro? | Sulwen Richards
        • T. Llew Jones | Endaf Griffiths
        • Ar Gastell Caernarfon | Rhodri Siôn
        • Y Telynor ar y Stryd | Rhodri Siôn
        • Yr Hen a'r Newydd | Iestyn Tyne
        • Sul y Cofio | Sulwen Richards
        • Cynefin | Carwyn Eckley
      • Rhyddiaith | 2016 >
        • Palu Tyllau | Miriam Elin Jones
        • Y Fedal Gelf | Iestyn Tyne
        • Lliw | Mared Elin Jones
        • Cefais Flodau Heddiw | Lliwen Glwys
        • Crydd Bow Street | Mared Elin Jones
        • Adolygiad: 'Y Bwthyn' | Anest Haf Jones