Y DDRAIG
  • HAFAN
  • YR ADRAN
    • LANSIADAU'R DDRAIG
    • CYLCHLYTHYRAU
    • SEMINARAU
    • NOSON LLÊN A CHÂN
    • CWRS PRESWYL
  • Y CYLCHGRAWN | 2022
    • Cerddi | 2022 >
      • Hiraeth | Alŷs Medi Jones
      • Gwawr | Rhodri Lewis
      • Rhoi | Eurig Salisbury
      • Crwydro | Dylan Krieger, Celyn Harry ac Ela Edwards
      • Gofid | Dylan Krieger
      • Cawod | Celyn Harry
      • Mynydd Epynt | Fflur Davies
      • Salm 77:20 | Siân Lloyd Edwards
      • Diolch | Hywel Griffiths
    • Rhyddiaith | 2022 >
      • Tad-cu | Erin James
      • Canllaw i fyfyrwyr dros yr haf | Lowri Bebb
    • Sgyrsiau | 2022 >
      • Mererid Hopwood | Mali Sweet
      • Dyfan Lewis | Erin James
      • Gwion Hallam | Meilir Pryce Griffiths
      • Heledd Cynwal | Fflur Davies
  • PWY YW PWY | 2022
    • Pwy oedd pwy | 2021
    • Pwy oedd pwy | 2020
    • Pwy oedd pwy | 2019
    • Pwy oedd pwy | 2018
    • Pwy oedd pwy | 2017
    • Pwy oedd pwy | 2016
  • ÔL-RIFYNNAU
    • Y CYLCHGRAWN | 2021 >
      • Sgyrsiau | 2021 >
        • Angharad Tomos | Lleucu Non
        • Rhys Iorwerth | Lowri Bebb
        • Gareth Wyn Jones | Elain Gwynedd
        • Dylan Jones | Siôn Lloyd Edwards
      • Cerddi | 2021 >
        • Agoriad | Carwyn Eckley
        • Castell Caernarfon | Sabrina Fackler
        • Eira | Sabrina Fackler
        • Cerdd | Tomos Lynch
      • Rhyddiaith | 2021 >
        • 2020 | Lowri Bebb
        • Diwrnod yng Nghoed y Foel | Rob Dascalu
        • Postmon y Faenor | Liam Powell
        • Ymson 2020 | Elain Gwynedd
        • Dau ddarn o lên meicro | Sioned Bowen
    • Y CYLCHGRAWN | 2020 >
      • Sgyrsiau | 2020 >
        • Arfon Jones | Roger Stone
        • Geraint Lloyd | Ffion Williams
      • Cerddi | 2020 >
        • Gwyn | Alun Jones Williams
        • I Siôn ac Ela | Alun Jones Williams
        • Glas | Lowri Jones
        • Parliament Square | Eurig Salisbury
        • Prexit | Heledd Owen
        • Rhai Anadlau | Liam J Powell
        • Tri thriban | Lisa Hughes
        • Y Daith | Alaw Mair Jones
        • Yes Cymru | Alun Jones Williams
        • Carwriaeth | Beca Rees Jones
        • Nosi | Lleucu Bebb
        • Claf ym Mharis | Marged Elin Roberts
      • Rhyddiaith | 2020 >
        • Adolygiad: 'Byw yn fy Nghroen' | Manon Elin James
        • Dyfrig Roberts: ffug fywgraffiad | Sioned Bowen
        • Ystafell 63 | Manon Elin James
        • Cau | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2019 >
      • Sgyrsiau | 2019 >
        • Megan Elenid Lewis | Alaw Mair Jones
        • Leila Evans | Nia Ceris Lloyd
        • Siôn Jenkins | Elen Haf Roach
      • Cerddi | 2019 >
        • Ffiniau | Twm Ebbsworth
        • Dad-ddofi | Megan Elenid Lewis
        • Sara Jacob | Sioned Mair Bowen
        • Ton | Lisa Hughes
        • Ton | Alun Williams
        • Boddi | Cadi Dafydd
      • Rhyddiaith | 2019 >
        • Y Cwm | Sioned Mair Bowen
        • Sut i … | Gruffydd Rhys Davies
        • Y Fedal Gelf | Manon Wyn
        • Copr | Cadi Dafydd
        • Trysor | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2018 >
      • Sgyrsiau | 2018 >
        • Cadi Dafydd | Alun Jones Williams
        • Iestyn Tyne | Jac Lloyd Jones
        • Aneirin Karadog | Carys Jones
      • Cerddi | 2018 >
        • Long lost sister iaith | Rebecca Snell
        • Limrigau | Alun Jones Williams
        • Traddodiad | Iestyn Tyne
        • I Sioned, Anna a Ianto | Iestyn Tyne
        • Triban beddargraff | Alun Jones Williams
        • Lleisiau Cu Cwm Celyn | Jac Lloyd Jones
        • Chwilia | Iestyn Tyne
      • Rhyddiaith | 2018 >
        • 'The Power' | Awen Llŷr Evans
        • Llên meicro | Miriam Elin Jones
        • Ogof Arthur | Anna Wyn Jones
        • Tri llun y Fedal Gelf | Non Medi Jones
        • Nid Orennau yw'r Unig Ffrwyth | Nia Wyn Jones
        • Sut i ddechrau band | Gruffydd Davies
        • Sut des i i sgwennu hyn yn Gymraeg | Rebecca Snell
    • Y CYLCHGRAWN | 2017 >
      • Sgyrsiau | 2017 >
        • Ceri Wyn Jones | Ela Wyn James
        • Elinor Wyn Reynolds | Carys James
        • Siôn Pennar | Cadi Grug Lake
        • Hefin Robinson | Martha Grug Ifan
        • Caryl Lewis | Ianto Jones
        • Gary Pritchard | Manon Wyn Rowlands
      • Cerddi | 2017 >
        • Yr Arwr | Carwyn Eckley
        • Saith merch | Aled Evans
        • Technoleg | Carwyn Eckley
        • Ffiniau | Lois Llywelyn
        • Rŵan | Marged Gwenllian
        • Siomi Ffrind | Carwyn Eckley
        • Sylfeini | Marged Gwenllian
        • Geiriau ar Gerrig | Iestyn Tyne
        • Gymerwch chi Sigarét? | Mared Llywelyn
        • Coelcerth | Marged Tudur
        • Colli Ffydd | Mirain Ifan
        • ystamp.cymru | Eurig Salisbury
      • Rhyddiaith | 2017 >
        • Enwogrwydd | Marged Gwenllian
        • Ar gyfer heddiw'r bore | Iestyn Tyne
        • Ar lannau'r Fenai | Elan Lois
        • Normal a gwahanol | Arwel Rocet Jones
        • Luned a Dafi | Naomi Seren Nicholas
        • Natur | Lois Llywelyn
    • Y CYLCHGRAWN | 2016 >
      • Sgyrsiau | 2016 >
        • Gruffudd Antur | Lowri Dascalu
        • Siân Rees | Anest Haf Jones
        • Elis Dafydd | Iestyn Tyne
        • Anna Wyn Jones | Lois Evans
        • Gwennan Mair Jones | Anna Wyn Jones
        • Sonia Edwards | Elan Lois
      • Cerddi | 2016 >
        • Heb | Marged Gwenllian
        • Ffoadur | Iestyn Tyne
        • Y Dyn a'i Gwrw | Rhodri Siôn
        • C.Ff.I. Cymru | Endaf Griffiths
        • I Fardd Eiddigus | Eurig Salisbury
        • UMCA | Endaf Griffiths
        • Y Gynghanedd | Gruffudd Antur
        • Pam? | Marged Gwenllian
        • Croesi Traeth | Iestyn Tyne
        • Yr Hen Goleg | Rhodri Siôn
        • Cymro? | Sulwen Richards
        • T. Llew Jones | Endaf Griffiths
        • Ar Gastell Caernarfon | Rhodri Siôn
        • Y Telynor ar y Stryd | Rhodri Siôn
        • Yr Hen a'r Newydd | Iestyn Tyne
        • Sul y Cofio | Sulwen Richards
        • Cynefin | Carwyn Eckley
      • Rhyddiaith | 2016 >
        • Palu Tyllau | Miriam Elin Jones
        • Y Fedal Gelf | Iestyn Tyne
        • Lliw | Mared Elin Jones
        • Cefais Flodau Heddiw | Lliwen Glwys
        • Crydd Bow Street | Mared Elin Jones
        • Adolygiad: 'Y Bwthyn' | Anest Haf Jones

Normal a gwahanol | Arwel Rocet Jones

Normal a gwahanol

​Arwel Rocet Jones


Prin iawn yw pobl unigryw.

Ond mae yna ryw ysfa ryfedd ynom ni i fod yn wahanol. Torri cyt trwy dorri gwallt neu wisgo neu fyw mewn ffordd sydd ychydig yn wahanol i’r bobl o’n cwmpas ni.

Ac eto ysfa i gydymffurfio â rhyw ffasiwn neu’i gilydd ydy honno’n aml. Cydymffurfio â’r norm a welir ar glawr cylchgrawn neu ar gae pêl-droed.

Gwelir hyn yn glir wrth edrych ar luniau neu ffilmiau o’r archif. Er bod pawb wedi dewis eu delwedd bersonol yn ofalus, o edrych o bell, mae i bob cyfnod ei stamp, y norm mae pawb yn anelu tuag ato.

Er gwaethaf ffasiwn y funud sydd am ein paentio ni a’n hoes ag un brwsh o ddyfrlliw diflanedig y stryd fawr, o dan y cyfan mae cynfas pob un ohonom yn wahanol.

Oherwydd nid byd o bobl normal yn ysu i fod yn wahanol ydym ni, ond byd o bobl wahanol yn ysu i fod yn normal.

Bod yn wahanol ydy’r cyflwr mwyaf normal posibl. Rydym yn normal am ein bod ni’n wahanol.

Rydym ar ein gorau pan fo bod yn wahanol mor normal fel nad ydym yn sylwi, yn cofio nac yn gweld y gwahaniaethau sydd rhyngom. 
Pan oeddwn i’n fachgen roedd yna hen ŵr yn sefyll ar sgwâr Amlwch yn cyfeirio’r traffig yn frwd mewn côt hir, frown, flêr; cap a chysgod o locsyn a rhyw olwg reit wyllt yn ei lygad. Sefyll ar stepen drws ei siop fyddai Moses Stein a’i chwaer Pearl, fel eu rhieni cyn hynny. Roedd y ddau yn gymeriadau lliwgar. Iddewon oedd y teulu. Iddewon o Amlwch. Oedden, roedden nhw’n wahanol. Ond eto roedden nhw’n rhan o normalrwydd y dref. Gwahanol ymhlith llond tref o bobl wahanol.

Ond pan ddaeth rheolwyr newydd i’r archfarchnad leol, a phan benderfynodd Moses wirfoddoli i roi trefn ar y trolis yn y maes parcio, roedden nhw’n gweld pethau’n wahanol. Roedden nhw’n gweld Moses yn wahanol. A’r unig ffordd o ddelio â hynny oedd drwy alw’r heddlu.

Mae deng mlynedd ar hugain wedi mynd heibio ers i mi dywyllu tudalennau’r Ddraigddiwethaf, ac ers i mi adael Ynys Môn am Aberystwyth. Yn y cyfamser aeth Moses a’r gerdd fach yma yn angof. Ond rhoddodd broc amserol i mi’n ddiweddar. Deuthum ar ei thraws ymysg ffeiliau’r cyfrifiadur wrth i mi baratoi i gael fy llusgo ar hyd hen lwybrau’r cof o flaen cynulleidfa o bobl Rhos-y-bol a’r ardal.

Atgoffodd fi mor sydyn mae modd anghofio mai bod yn wahanol sy’n normal ac y dylem ni estyn llaw i gofleidio’r tebygrwydd rhyngom yn hytrach nag estyn bys i gyhuddo’r gwahaniaeth.

Cerddwch drwy’r byd, edrychwch yn y drych, a dathlwch eich normalrwydd unigryw.

***

Newid Meddwl

Siop Stein oedd ar y groesffordd ar stryd fawr y dre
Yn bresenoldeb diarth ond eto’n rhan o’r lle.
Trwyn eryr dan gap stabal a’i locsiach stond yn ddu,
Cot law ei dad a’i deidiau, a’i fŵts yn dyllau lu.
 
Dim ond rhai a fentrai heibio i Stein o’r dre
Dim ond y rhai a wyddai am berlau’r llwch a’r gwe.
Lle da am gadach llestri, crys gwaith neu ben i’r mop,
Roedd pen draw i bob ymchwil yn nhrysor blêr ei siop.
 
Rhwng Moses Stein a Pearl, ei chwaer â’r lipstic coch,
Y blerwch aeth yn llanast a’r perlau yn draed moch.
Aeth synnwyr craff yr Iddew ar goll rhwng gwên a phoer,
Aeth sglein yr aur yn ei lygaid yn hiraeth lludw oer.
 
Trwyn eryr dan gap stabal a’i locsiach stond yn ddu,
Cot law ei dad a’i deidiau a’i fŵts yn dyllau lu,
Yn null y mud a’r byddar o’i bwlpud ar y step
Fe drefnodd draffig Amlwch, a chodi gwên i wep.

Roedd Stein yn dal ar groesffordd yn brysur wrth ei waith
A’r byd yn gwibio heibio, heb ’i weld na'i wawdio chwaith.
Roedd plant ers cenedlaethau yn nabod Moses Stein,
Y dyn a’r stumiau rhyfedd na fyddai’n troi tu min.
 
Yr un nad oedd yn perthyn, oedd yno ers cyn co’,
Ei wedd yn ddigon diarth a’i enw hyd y fro.
Fe godwyd rhyw archfarchnad ar gyrion clos y dre
A Moses gymrodd ffansi bugeilio’r trolis gwe.
 
Doedd bobol Llan ’m ni weld o, roedd o yn un â’r dre,
Ond welai pobol Kwik-Save ddim ond hen dramp hyd lle.
Fe’i cyrchwyd gan yr heddlu ryw dro neu ddau i’w cell,
Cwsmeriaid newydd Kwik-Save drafaelia i’r dre o bell.
 
Welodd neb mo Moses am sbelan hyd y dre
Ond welid byth mo Moses, on’d oedd o’n un â’r lle?
Siop Stein fydd siop y groesffordd a’i ffenestri’n ddall gan goed
Yn atgof am ddieithryn fu’n sefyll yno rioed.
ar lannau'r fenai | elan lois
luned a dafi | naomi seren nicholas
mwy o ryddiaith
Powered by Create your own unique website with customizable templates.
  • HAFAN
  • YR ADRAN
    • LANSIADAU'R DDRAIG
    • CYLCHLYTHYRAU
    • SEMINARAU
    • NOSON LLÊN A CHÂN
    • CWRS PRESWYL
  • Y CYLCHGRAWN | 2022
    • Cerddi | 2022 >
      • Hiraeth | Alŷs Medi Jones
      • Gwawr | Rhodri Lewis
      • Rhoi | Eurig Salisbury
      • Crwydro | Dylan Krieger, Celyn Harry ac Ela Edwards
      • Gofid | Dylan Krieger
      • Cawod | Celyn Harry
      • Mynydd Epynt | Fflur Davies
      • Salm 77:20 | Siân Lloyd Edwards
      • Diolch | Hywel Griffiths
    • Rhyddiaith | 2022 >
      • Tad-cu | Erin James
      • Canllaw i fyfyrwyr dros yr haf | Lowri Bebb
    • Sgyrsiau | 2022 >
      • Mererid Hopwood | Mali Sweet
      • Dyfan Lewis | Erin James
      • Gwion Hallam | Meilir Pryce Griffiths
      • Heledd Cynwal | Fflur Davies
  • PWY YW PWY | 2022
    • Pwy oedd pwy | 2021
    • Pwy oedd pwy | 2020
    • Pwy oedd pwy | 2019
    • Pwy oedd pwy | 2018
    • Pwy oedd pwy | 2017
    • Pwy oedd pwy | 2016
  • ÔL-RIFYNNAU
    • Y CYLCHGRAWN | 2021 >
      • Sgyrsiau | 2021 >
        • Angharad Tomos | Lleucu Non
        • Rhys Iorwerth | Lowri Bebb
        • Gareth Wyn Jones | Elain Gwynedd
        • Dylan Jones | Siôn Lloyd Edwards
      • Cerddi | 2021 >
        • Agoriad | Carwyn Eckley
        • Castell Caernarfon | Sabrina Fackler
        • Eira | Sabrina Fackler
        • Cerdd | Tomos Lynch
      • Rhyddiaith | 2021 >
        • 2020 | Lowri Bebb
        • Diwrnod yng Nghoed y Foel | Rob Dascalu
        • Postmon y Faenor | Liam Powell
        • Ymson 2020 | Elain Gwynedd
        • Dau ddarn o lên meicro | Sioned Bowen
    • Y CYLCHGRAWN | 2020 >
      • Sgyrsiau | 2020 >
        • Arfon Jones | Roger Stone
        • Geraint Lloyd | Ffion Williams
      • Cerddi | 2020 >
        • Gwyn | Alun Jones Williams
        • I Siôn ac Ela | Alun Jones Williams
        • Glas | Lowri Jones
        • Parliament Square | Eurig Salisbury
        • Prexit | Heledd Owen
        • Rhai Anadlau | Liam J Powell
        • Tri thriban | Lisa Hughes
        • Y Daith | Alaw Mair Jones
        • Yes Cymru | Alun Jones Williams
        • Carwriaeth | Beca Rees Jones
        • Nosi | Lleucu Bebb
        • Claf ym Mharis | Marged Elin Roberts
      • Rhyddiaith | 2020 >
        • Adolygiad: 'Byw yn fy Nghroen' | Manon Elin James
        • Dyfrig Roberts: ffug fywgraffiad | Sioned Bowen
        • Ystafell 63 | Manon Elin James
        • Cau | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2019 >
      • Sgyrsiau | 2019 >
        • Megan Elenid Lewis | Alaw Mair Jones
        • Leila Evans | Nia Ceris Lloyd
        • Siôn Jenkins | Elen Haf Roach
      • Cerddi | 2019 >
        • Ffiniau | Twm Ebbsworth
        • Dad-ddofi | Megan Elenid Lewis
        • Sara Jacob | Sioned Mair Bowen
        • Ton | Lisa Hughes
        • Ton | Alun Williams
        • Boddi | Cadi Dafydd
      • Rhyddiaith | 2019 >
        • Y Cwm | Sioned Mair Bowen
        • Sut i … | Gruffydd Rhys Davies
        • Y Fedal Gelf | Manon Wyn
        • Copr | Cadi Dafydd
        • Trysor | Twm Ebbsworth
    • Y CYLCHGRAWN | 2018 >
      • Sgyrsiau | 2018 >
        • Cadi Dafydd | Alun Jones Williams
        • Iestyn Tyne | Jac Lloyd Jones
        • Aneirin Karadog | Carys Jones
      • Cerddi | 2018 >
        • Long lost sister iaith | Rebecca Snell
        • Limrigau | Alun Jones Williams
        • Traddodiad | Iestyn Tyne
        • I Sioned, Anna a Ianto | Iestyn Tyne
        • Triban beddargraff | Alun Jones Williams
        • Lleisiau Cu Cwm Celyn | Jac Lloyd Jones
        • Chwilia | Iestyn Tyne
      • Rhyddiaith | 2018 >
        • 'The Power' | Awen Llŷr Evans
        • Llên meicro | Miriam Elin Jones
        • Ogof Arthur | Anna Wyn Jones
        • Tri llun y Fedal Gelf | Non Medi Jones
        • Nid Orennau yw'r Unig Ffrwyth | Nia Wyn Jones
        • Sut i ddechrau band | Gruffydd Davies
        • Sut des i i sgwennu hyn yn Gymraeg | Rebecca Snell
    • Y CYLCHGRAWN | 2017 >
      • Sgyrsiau | 2017 >
        • Ceri Wyn Jones | Ela Wyn James
        • Elinor Wyn Reynolds | Carys James
        • Siôn Pennar | Cadi Grug Lake
        • Hefin Robinson | Martha Grug Ifan
        • Caryl Lewis | Ianto Jones
        • Gary Pritchard | Manon Wyn Rowlands
      • Cerddi | 2017 >
        • Yr Arwr | Carwyn Eckley
        • Saith merch | Aled Evans
        • Technoleg | Carwyn Eckley
        • Ffiniau | Lois Llywelyn
        • Rŵan | Marged Gwenllian
        • Siomi Ffrind | Carwyn Eckley
        • Sylfeini | Marged Gwenllian
        • Geiriau ar Gerrig | Iestyn Tyne
        • Gymerwch chi Sigarét? | Mared Llywelyn
        • Coelcerth | Marged Tudur
        • Colli Ffydd | Mirain Ifan
        • ystamp.cymru | Eurig Salisbury
      • Rhyddiaith | 2017 >
        • Enwogrwydd | Marged Gwenllian
        • Ar gyfer heddiw'r bore | Iestyn Tyne
        • Ar lannau'r Fenai | Elan Lois
        • Normal a gwahanol | Arwel Rocet Jones
        • Luned a Dafi | Naomi Seren Nicholas
        • Natur | Lois Llywelyn
    • Y CYLCHGRAWN | 2016 >
      • Sgyrsiau | 2016 >
        • Gruffudd Antur | Lowri Dascalu
        • Siân Rees | Anest Haf Jones
        • Elis Dafydd | Iestyn Tyne
        • Anna Wyn Jones | Lois Evans
        • Gwennan Mair Jones | Anna Wyn Jones
        • Sonia Edwards | Elan Lois
      • Cerddi | 2016 >
        • Heb | Marged Gwenllian
        • Ffoadur | Iestyn Tyne
        • Y Dyn a'i Gwrw | Rhodri Siôn
        • C.Ff.I. Cymru | Endaf Griffiths
        • I Fardd Eiddigus | Eurig Salisbury
        • UMCA | Endaf Griffiths
        • Y Gynghanedd | Gruffudd Antur
        • Pam? | Marged Gwenllian
        • Croesi Traeth | Iestyn Tyne
        • Yr Hen Goleg | Rhodri Siôn
        • Cymro? | Sulwen Richards
        • T. Llew Jones | Endaf Griffiths
        • Ar Gastell Caernarfon | Rhodri Siôn
        • Y Telynor ar y Stryd | Rhodri Siôn
        • Yr Hen a'r Newydd | Iestyn Tyne
        • Sul y Cofio | Sulwen Richards
        • Cynefin | Carwyn Eckley
      • Rhyddiaith | 2016 >
        • Palu Tyllau | Miriam Elin Jones
        • Y Fedal Gelf | Iestyn Tyne
        • Lliw | Mared Elin Jones
        • Cefais Flodau Heddiw | Lliwen Glwys
        • Crydd Bow Street | Mared Elin Jones
        • Adolygiad: 'Y Bwthyn' | Anest Haf Jones